บทความ
ในการนำเสนอผลการวิจัยเรื่องผลกระทบของประชาคมเศณษฐกิจอาเซียนต่อร้านขายยา
ของท่านอาจารย์ ดร.ภก.นิลสุวรรณ ลีลารัศมีนั้น ได้นำเสนอความสามารถที่ร้านขายยาจะต้องมี 7 สาขา คือ
1)
ระบบการสั่งซื้อรวม
เพื่อให้ได้สินค้ามาในต้นทุนที่แข่งขันได้กับกลุ่มทุนขนาดใหญ่ที่จะเข้ามาพร้อมกับการเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
2)
มีระบบการขนส่งเป็นของตัวเอง
เพื่อสนับสนุนระบบการสั่งซื้อรวม
3)
มีทักษะทางด้านการบริหารจัดการ
4)
มีบริการทางวิชาชีพที่มีคุณภาพ
5)
มีการสร้างโอกาสก้าวหน้าของบุคคลากร
6)
มีเทคโนโลยีสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพ
สามารถสนับสนุนงานในข้ออื่นๆ
7)
มีเงินลงทุนที่เพียงพอ
นี่เป็นความสามารถที่ร้านยาจะต้องมี
หากจะอยู่ในตลาดเดียวกันกับรายใหญ่
มุ่งหมายจะกินเค้กก้อนเดียวกันกับยักษ์
อย่างไรก็ตาม หากไม่สามารถต่อสู้ได้ Michel E Porter ปรมาจารย์ด้านกลยุทธ์การแข่งขัน
ได้แนะนำว่า ความได้เปรียบในการแข่งขัน มี 2 อย่างคือ ต้นทุนต่ำ หรือไม่ก็ ทำให้ต่าง
หากเราไม่สามารถขายพาราเซ็ตตามอลในราคาต่ำเท่ากับที่ชาวบ้านเขาขาย
เราก็ต้องไปขายอย่างอื่นซึ่งในสายตาของผู้ซื้อมองว่าไม่เหมือนกันแทน เป็นต้นว่า
ยาจันทลีลา ที่เป็นยาสามัญประจำบ้านตำรับไทยแก้ไข้ หรือ เครื่องหอมกลิ่นมะลิ
เพื่อให้ผ่อนคลาย หรือกลิ่นยูคาลิปตัส แก้ไข้ แก้ปวดหัว
ซึ่งสามารถแก้ไขปัญหาของลูกค้าได้เหมือนกันบนวิถีทางที่แตกต่างกันของผู้ขาย หรือเสียงดนตรีที่ช่วยให้ผ่อนคลาย
แน่นอนว่าลูกค้ากลุ่มใหญ่ย่อมมองว่าพาราเซ็ตตามอลต่างหากที่เป็นคำตอบสำหรับเขา
นั่นคือกลุ่มลูกค้าที่ใครๆก็หมายปอง ซึ่งรวมถึงยักษ์เจ้าตลาดด้วย แต่ถ้าเราไม่สามารถแข่งขันได้ในสิ่งที่เสนอให้เหมือนกัน
เราก็ขายไม่ได้ เราจำเป็นต้องเบนเข็มออกไปหาสิ่งที่แตกต่างกัน
การสร้างกลุ่มลูกค้าใหม่สำหรับสิ่งที่เรามี แม้จะเป็นกลุ่มลูกค้ากลุ่มเล็ก
แต่ตราบเท่าที่เราไม่ต้องแข่งกับเจ้าตลาด
และกลุ่มลูกค้านั้นใหญ่พอที่จะพยุงธุรกิจของเราได้
มันย่อมหายใจได้ทั่วท้องกว่าการอยู่ตลาดเดียวกับยักษ์ใหญ่ที่จ้องจะฮุบทั้งตลาด
นั่นคือการแบ่งส่วนการตลาดใหม่โดยเล็มๆชายขอบการตลาดที่เจ้าตลาดสยายกำลังไปครอบคลุมได้ไม่ทั่วถึงออกมาสร้างเป็นกลุ่มความต้องการใหม่
หรือส่วนการตลาดส่วนใหม่
พาราเซ็ตตามอลแม้ว่าจะดี แต่ก็มีคนอีกกลุ่มหนึ่งที่ไม่ชอบสารสังเคราะห์
ไม่ชอบกินยา ชอบผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ หรือแพ้พาราเซ็ตตามอล
กลุ่มลูกค้าเหล่านี้คือชายขอบการตลาดของพาราเซ็ตตามอล หากว่าเราหาพบลักษณะร่วมของกลุ่มที่มีขนาดใหญ่เพียงพอ
และเราสามารถตอบสนองความต้องการได้
นั่นจะเป็นการหั่นเค้กจากก้อนใหญ่ออกมาเป็นก้อนย่อย สร้างเป็นตลาดใหม่ของเราเองที่ยักษ์ใหญ่ยังเอื้อมมือมาไม่ถึง
แต่เมื่อใดก็ตามที่ตลาดที่เราสร้างใหม่นี้ มันใหญ่เพียงพอที่รายใหญ่จะเคี้ยวได้เต็มคำ
เราย่อมต้องรับการรุกเข้ามา แต่ก็อีกนั่นแหละ ไม่มีใครบอกว่า
การแบ่งส่วนการตลาดสามารถทำได้แค่ครั้งเดียว เราสามารถและเล็มชายขอบการตลาดของรายใหญ่ไปได้เรื่อยๆเท่าที่เราจะมีจินตนาการ
และมองเห็นโอกาสก่อน จากการแบ่งส่วนการตลาดในด้านผลิตภัณฑ์ เราอาจย้ายไปขอแชร์ตลาดในด้านพื้นที่ตั้งร้าน
แบบชิดรั้วบ้านลูกค้า ถ้าไม่ซื้อก็ให้รู้ไปอะไรประมาณนั้น
หรือจะไปเฉือนด้วยบริการทางวิชาชีพที่เข้าถึงใจลูกค้ามากกว่าการตะโกนต้อนรับจากหลังเคาน์เตอร์แบบแห้งแล้งตามหน้าที่ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง
ความได้เปรียบของเราก็คือ การที่เป็นรายเล็ก
มีความคล่องตัวกว่า ไม่ต้องอาศัยการตัดสินในตามลำดับขั้นอันยืดยาว
เพียงแค่เถ้าแก่เห็นโอกาสก็สั่งลุยได้แล้ว อีกทั้งด้วยความเป็นธุรกิจขนาดเล็ก
ไม่ต้องอาศัยทรัพยากรในการหล่อเลี้ยงหน่วยงานมากนัก
จึงสามารถเบียดแทรกเข้าไปในตลาดที่เล็กๆได้ ซึ่งผิดกับธุรกิจขนาดใหญ่
ที่ต้องมองหาแต่ตลาดที่มีขนาดใหญ่เพียงพอที่จะหล่อเลี้ยงปากท้องของทั้งหน่วยงาน
แต่ข้อเสียของรายเล็กคือ
ไม่มีโอกาสให้ทำผิดพลาดมากนัก ด้วยทรัพยากรที่น้อยกว่าในเชิงเปรียบเทียบ หากต้องติดแหง็กอยู่ในตลาดใดตลาดหนึ่ง
หรือการบริหารผิดพลาดที่เกิดการสูญเสียใหญ่ เพียงไม่นานก็จะหมดทุน
และหมดความสามารถในการแข่งขันในที่สุด ไม่สามารถยืนระยะได้นาน
เปรียบได้กับทีมฟุตบอลสองทีมในลีก ที่มีทีมตัวจริงสิบเอ็ดคนแรกที่เก่งพอๆกัน
แต่ทีมที่จะไปได้ดีกว่า คือทีมใหญ่ที่มีนักฟุตบอลตัวสำรองที่ฝีเท้าดีไว้คอยสลับเปลี่ยน
แม้ว่าจะยังไม่ได้ลงเล่น ก็ส่งผลต่อทีมด้วยการทำให้ทีมกล้าเสี่ยงที่จะเล่น
ที่จะบาดเจ็บเพราะมีกำลังทดแทนที่มีความสามารถใกล้เคียงกัน ซึ่งต่างจากทีมเล็ก
ในความคิดของผม ทักษะที่จำเป็นในการทำธุรกิจร้านยานั้น
มี 2 อย่าง คือทักษะทางด้านวิชาชีพ และทักษะทางด้านการบริหารจัดการ
ทักษะทางด้านวิชาชีพสำหรับร้านขายยา ก็คือทักษะในศาสตร์ทั้งหลายที่เกี่ยวกับสุขภาพตั้งแต่เภสัชศาสตร์
โภชนาการ วิทยาศาสตร์การกีฬา แพทย์แผนไทย แพทย์แผนทางเลือกต่างๆ เป็นต้น ยิ่งมีทักษะมากเท่าไหร่
ก็เหมือนกับมีอาวุธมากเท่านั้นที่เราสามารถเอามาประยุกต์ใช้ให้เข้ากับสินค้าและบริการในร้านของเรา
ตราบเท่าที่ใบอนุญาตขายยาของเรายังครอบคลุมถึง
อย่างไรก็ตาม การมีอาวุธดี และหลากหลาย ไม่ได้รับประกันถึงผลสำเร็จเสมอไป ร้านที่เก่งที่สุดในศาสตร์ด้านนั้นๆ
ไม่แน่ว่าจะอยู่รอดในธุรกิจ แบบเดียวกับสินค้าที่ดีที่สุดในตลาดต้องปิดกิจการก่อนเพื่อน
มีให้เห็นถมเถไป
ความสามารถในการนำทักษะทางด้านวิชาชีพเหล่านี้ไปประยุกต์ใช้กับธุรกิจต่างหากที่จะช่วยส่งเสริมให้ความรู้ที่มีอยู่ส่งประกายยิ่งขึ้น
เปรียบได้กับดาบวิเศษในมือเด็กน้อย ย่อมไม่เกิดอันตรายกับคู่ต่อสู้เท่ากับลูกเบสบอลธรรมดาในมือของพิทเชอร์
นักขว้างลูกเบสบอล
การนำทักษะทางด้านวิชาชีพไปประยุกต์ใช้ในธุรกิจ
ก็คือทักษะในการบริหารจัดการธุรกิจนี่เอง หากในร้านใดที่มีผู้ชำนาญการทั้งสองด้าน
ก็เหมือนกับจอมยุทธ์ถือดาบวิเศษ แม้จะไม่สามารถรับประกันได้ว่า
ร้านนั้นจะเก่งกาจที่สุด แต่สามารถบอกได้ว่า ตราบใดที่ร้านนั้นไม่ยอมแพ้ไปเอง
ร้านนั้นจะเป็นร้านที่ล้มหายตายจากไปช้าที่สุด
ทักษะในด้านบริหารจัดการมีหลายด้าน
ตั้งแต่การบริหารทั่วไป การตลาด การเงิน บริหารงานบุคคล การวางแผนกลยุทธ์ ฯลฯ
เยอะแยะไปหมด
เราไม่จำเป็นต้องรู้ให้ครบ
ท่องจำทุกทฤษฎีการบริหารให้เข้ามาอยู่ในหัว
เพราะการมีความรู้ไม่สำคัญเท่ากับความสามารถในการนำไปใช้ รู้แค่พอรู้
แล้วนำไปใช้จริง ทำไปหาความรู้เพิ่มเติมไป แค่รับรู้ว่าเรามีเครื่องมือในการนำพาธุรกิจร้านขายยาของเราไม่น้อยกว่าสองอย่างนี้
แล้วใช้ให้สอดคล้องประสานกัน เหมือนกับขาสองข้างที่ต้องช่วยกันค้ำยันร่างกายไปข้างหน้า
ไม่ว่าจะเดินหรือวิ่ง ไม่ใช่ด้วยขาข้างใดข้างหนึ่งเพียงข้างเดียว
ด้วยเหตุนี้
จึงเป็นที่มาของโครงการพัฒนศักยภาพผู้ประกอบการร้านยา NANO MBA ที่สมาคมร้านขายยาจัดขึ้นมาแล้ว
3 รุ่น
และกำลังจะเปิดรับสมัครรุ่นที่สี่ในเดือนกรกฎาคม
หลักสูตรพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการร้านยาที่สมาคมร้านขายยาจัดขึ้น
เป็นหลักสูตร 36 ชั่วโมง ใน 6 สัปดาห์
เพื่อให้ความรู้ด้านบริหารจัดการแก่ผู้ประกอบการ เมื่อเทียบความรู้ 36 ชั่วโมงกับความรู้ด้านบริหารจัดการทั้งโลกแล้ว
ถือว่าความรู้ในหลักสูตรนี้เล็กน้อยมาก
แต่อย่างที่กล่าวมาแล้วว่า เราไม่จำเป็นต้องรู้ให้มากที่สุด
เพียงแค่รู้เท่าที่จำเป็น รู้ว่ามีขาอยู่สองข้าง รู้ว่าจะใช้งานมันได้อย่างไร
ที่เหลือก็ไปฝึกไปค้นหาเองในระหว่างที่ทดลองเดิน ถึงเราจะไม่รู้ว่าขาแต่ละข้างมีกล้ามเนื้อกี่มัด
มีเส้นเลือดกี่เส้นเราก็สามารถเดินได้ไม่ใช่หรือ
หลักสูตรพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการร้านยาของสมาคมร้านขายยาจัดขึ้น
มิได้มุ่งหวังเพียงให้ผู้เข้ารับการอบรมได้ความรู้ด้านบริหารจัดการเท่านั้น
หากแต่ยังได้ออกแบบหลักสูตรให้ผู้เข้รับการอบรมได้เพื่อนได้สังคมของกลุ่มผู้ประกอบการด้วยกันเพื่อสร้างความร่วมมือระหว่างกัน
ติดต่อเพื่อขอข้อมูลหลักสูตรพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการร้านยา
รุ่น 4 ได้ที่สมาคมร้านขายยา
