คุณภาพ บนพื้นฐานศักยภาพของร้านขายยา

ณ วันที่กำลังเขียนต้นฉบับอยู่นี้ กำลังเป็นที่ถกเถียงเสียงดังกับร่างพระราชบัญญัติยา ฉบับใหม่ในประเด็นต่างๆ

ในระหว่างที่รอผลสรุปเพื่อออกเป็นพระราชบัญญัติยาฉบับใหม่ กฏกระทรวงว่าด้วยการต่ออายุใบอนุญาตขายยาก็ยังมีผลใช้บังคับอยู่ กำหนดเวลาผ่อนผันสำหรับการตรวจประเมินร้านขายยาเดิมก่อนต่ออายุใบอนุญาต ยังเดินถอยหลังสู่การเริ่มบังคับใช้

ร้านขายยาแม้ว่าเป็นธุรกิจ แต่ด้วยความที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพของผู้ใช้บริการ เรื่องคุณภาพความพร้อมที่จะส่งมอบความปลอดภัยไปพร้อมๆกับยาและบริการ จึงมีความสำคัญ

เมื่อพิจารณาลึกลงไปว่า ทุกคุณภาพคือค่าใช้จ่าย คุณภาพจึงไม่สามารถยืนอยู่ลอยๆเป็นเอกเทศได้ คุณภาพจะต้องมีศักยภาพในการประกอบการมารองรับในทุกระดับ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างคุณภาพ รักษาคุณภาพ ไปจนถึงการยกระดับคุณภาพ ล้วนแต่ต้องอาศัยศักยภาพในการประกอบการมาสนับสนุนทั้งสิ้น

การกล่าวถึงคุณภาพในร้านขายยาโดยไม่ให้ความสำคัญกับศักยภาพในการประกอบการ จึงเหมือนกับการใช้งานรถยนต์โดยปฏิเสธความสำคัญของเชื้อเพลิง แม้ว่าในขณะนั้น รถยนต์ยังมีน้ำมันพอจะวิ่งได้ แต่เรารู้ว่าเชื้อเพลิงในถังย่อมมีวันหมด

คุณภาพเป็นสิ่งที่ถูกคาดหวังให้ยกระดับให้สูงขึ้นไปเรื่อยๆ ซึ่งสวนทางกับศักยภาพในการประกอบการของวิสาหกิจขนาดเล็กที่มักจะลดลงเรื่อยๆตามเวลาที่ผ่านไป

เราสามารถสังเกตได้จากวิสาหกิจขนาดเล็กที่ล้าหลังมีอยู่เต็มบ้านเต็มเมือง ซึ่งอันที่จริง เมื่อครั้งแรกตั้งธุรกิจเหล่านี้ ธุรกิจมีความสามารถในการแข่งขันได้ พอเอาตัวรอดได้ แต่เมื่อสังคมเปลี่ยน ความต้องการผู้บริโภคเปลี่ยน ความไม่สำเหนียกถึงความเปลี่ยนแปลง ทำให้ไม่สามารถปรับตัวได้ทัน กว่าจะรู้ตัว ก็เหมือนกบต้มที่ไม่มีกำลังพอที่จะโดดหนีออกจากกะทะ

ร้านขายยาก็เช่นกัน หากย้อนอดีตกลับไป หลายๆร้านเคยเป็นดาวเด่นของวงการ แต่เมื่อกิจวัตรประจำวันต้องจมอยู่กับงานขาย จนไม่ได้เงยหน้ามองสภาพแวดล้อม ในที่สุดดาวเด่น ก็กลายเป็นดาวตก ร้านดาวเด่นในอดีตเคยเป็นเช่นนี้ และยังจะเป็นเช่นนี้กับดาวในปัจจุบันและอนาคต หากเรายังไม่ได้เรียนรู้จากความผิดพลาดในอดีต

ร้านขายยาในเขตเมืองประสบปัญหาจากการแข่งขันสูง ทั้งจากคู่แข่งรายใหม่ หรือคู่แข่งรายใหญ่ที่ต่างก็มุ่งจับกลุ่มลูกค้าในเขตเมืองที่มีกำลังซื้อสูง จนกระทบกระเทือนถึงศักยภาพอย่างหนัก ร้านยากลุ่มนี้ หากจะยกระดับคุณภาพจึงต้องยกระดับศักยภาพก่อน เป็นการสร้างฐานของคุณภาพให้แข็งแรง

ส่วนร้านขายยากลุ่มที่มีศักยภาพเพียงพอที่จะรองรับคุณภาพในมาตรฐานที่วางไว้ สามารถที่จะแนะนำวิธีปฏิบัติในแต่ละมาตรฐานของคุณภาพที่วางไว้ได้ แต่อย่างไรก็ตาม ศักยภาพที่แต่ละร้านมีอยู่นั้น ขอให้หมั่นตรวจสอบให้ดี เพราะศักยภาพที่ควรยึดไว้เป็นเกณฑ์ คือศักยภาพสัมพัทธ์ คือความสามารถในการประกอบการเมื่อเทียบกับท้องตลาด ซึ่งหากไม่ปรับตัวเป็นระยะ ศักยภาพนี้จะลดลงไปตามเวลาที่ผ่านไป

กาลเวลาไม่ได้ช่วยให้ธุรกิจทั่วไปเข้มแข็งขึ้น เฉพาะธุรกิจที่เรียนรู้จะปรับตัวเท่านั้นที่สามารถเข้มแข็งขึ้นตามเวลาที่ผ่านไป

การช่วยเหลือร้านขายยาที่ปรับตัวไม่ทัน ขาดศักยภาพในการประกอบการอย่างหนัก จึงต้องเริ่มจากการสร้างความมั่นใจให้ผู้ประกอบการ เพื่อเริ่มการพัฒนาทั้งด้านศักยภาพและคุณภาพ การทำโครงการเพื่อช่วยฟื้นฟูศักยภาพของผู้ประกอบการ จะช่วยให้ผู้ประกอบการเดิมแข็งแรงขึ้นโดยเร็ว

ทำไมถึงต้องช่วยร้านขายยาดั้งเดิมเหล่านี้ ?
คำถามคล้ายๆกับที่เคยมีผู้สงสัยว่า ทำไมต้องมีโครงการช่วยชาวเขา เพื่อให้เลิกปลูกฝิ่น
มีหลายเหตุผลมาก แต่ขอยกมาแค่สองเรื่องคือ
1) หากต้องการให้เขาเลิกทำสิ่งที่ผิด ต้องช่วยให้เขาทำสิ่งที่ถูก จึงจะเป็นการขจัดสิ่งผิดอย่างยั่งยืน เพียงแค่ส่งทหารตำรวจไปเผาไร่ฝิ่น จับคนปลูกมาติดคุก พอทหารตำรวจกลับไป ไร่ฝิ่นก็เบ่งบานเหมือนเดิมด้วยลูกหลานเขายังอยู่ วิถีชีวิตก็ยังต้องเดินต่อไป
2) มนุษยธรรม